Nadczynność tarczycy to skomplikowana choroba, u której podłoża leży nadmierne wydzielanie hormonów przez gruczoł. Jest dość uciążliwa w generowanych objawach i powoduje liczne powikłania, wśród których na szczególną uwagę zasługuje przełom tarczycowy. Z artykułu dowiesz się, jakie są przyczyny i najczęstsze objawy choroby oraz na czym polega jej leczenie.
Problemy z tarczycą stają się bardzo powszechnym zagadnieniem, omawiana choroba jednak atakuje głównie kobiety. To zaburzenie wynikające z nieprawidłowej, nadmiernej produkcji hormonów tarczycy, która wpływa niekorzystnie na całe życie. Oddziałuje bowiem zarówno na fizyczność, jak i psychikę pacjenta: chory czuje się przytłoczony i nadpobudliwy. Jej leczenie jednak nie jest skomplikowane – musisz wiedzieć, że nie zawsze trwa dożywotnio. Czym jest nadczynność tarczycy, jak można ją rozpoznać i co ją powoduje?
Czym jest nadczynność tarczycy?
Nadczynność to stosunkowo skomplikowane zaburzenie, w którym wydzielanych jest zbyt dużo hormonów tarczycy. To gruczoł, który odpowiada za dostarczanie organizmowi trijodotyroniny (T3) oraz tyroksyny (T4). To hormony o niebagatelnym znaczeniu dla prawidłowego funkcjonowania , ponieważ mają wpływ na zdecydowaną większość tkanek ludzkiego organizmu. Mają znaczenie także dla prawidłowego metabolizmu i produkcji ciepła.
Pracę tarczycy kontroluje przysadka mózgowa, która odpowiada za utrzymanie właściwego poziomu TSH, czyli hormonu tyreotropowego, oraz właśnie pobudzenie gruczołu do produkcji T3 i T4. Jeśli dochodzi do nadczynności, gruczoł jest przerośnięty, a chory odczuwa również przyspieszoną czynność serca.
Nadczynność tarczycy to coraz bardziej powszechna choroba endokrynologiczna. W Polsce dotyczy ok. 1-2% dorosłych, wśród których przeważają kobiety w przedziale wiekowym 20-40 lat. Sporadycznie schorzenie pojawia się również u dzieci, jednak to naprawdę pojedyncze przypadki.
Rodzaje nadczynności tarczycy
Nadczynność tarczycy nie zawsze przebiega tak samo. Może mieć także zupełnie różne podłoże. Dlatego wyróżniamy co najmniej kilka jej rodzajów, wśród których najpowszechniejszy podział to:
- pierwotna nadczynność tarczycy – mówimy o niej, gdy zaburzenie pracy gruczołu wynika z wcześniejszego jego defektu (np. wola prostego),
- wtórna nadczynność tarczycy – gdy choroba pojawiła się bez wcześniejszych zmian w obrębie gruczołu tarczycowego,
- poronne zaburzenia tarczycowe – w przypadku, gdy objawy pojawiają się wybiórczo, a ich natężenie się zmienia wraz z upływem czasu.
Objawy nadczynności tarczycy
Zaburzenia pracy tarczycy (a więc nie tylko nadczynność) bardzo często dają objawy zbliżone do większości chorób serca czy przewodu pokarmowego. Nierzadko zdarza się również, że schorzenie brane jest za nerwicę lub inne problemy z układem nerwowym.
Objawy nadczynności tarczycy, które powinny wzbudzić twoją podejrzliwość, to przede wszystkim nadwrażliwość na ciepło i wzmożona potliwość. Wynikają one przede wszystkim z przyspieszonej przemiany materii. Pod jej wpływem ludzki organizm zaczyna wytwarzać więcej ciepła i musi je odprowadzić. Choroby tarczycy bardzo często sprawiają, że chory ma bez przerwy wilgotne dłonie. Oprócz tego charakterystycznego objawu, dochodzi do bardzo złego znoszenia upałów i braku reakcji na zimno, gdy temperatura na zewnątrz wyraźnie spada. Typowe dla nadczynności tarczycy jest także wzmożone pragnienie.
Nadmierna produkcja hormonów tarczycy prowadzi również do drażliwości. Chory może okazać się bardziej nerwowy, często trudno jest mu sprostać codziennym obowiązkom ze względu na problemy z koncentracją, a niepowodzenia i uwagi od innych osób łatwo wyprowadzają go z równowagi. Z tego względu nadczynność tarczycy bywa mylona z nerwicą.
Typowe objawy nadczynności tarczycy to także drżenie palców. Często staje się bardzo intensywne – do tego stopnia, że chorujący może mieć problemy z utrzymaniem w dłoni jakiegokolwiek przedmiotu. Drżenie rąk prowadzi do wielu problemów w codziennym życiu. Zdarza się, że diagnozy poszukujemy u neurologa, podejrzewając u siebie chorobę Parkinsona.
Wśród pierwszych objawów pojawia się również kołatanie serca, czyli bardzo szybkie tempo jego bicia. To niebezpieczne, ponieważ czasem zdarza się, że przeradza się w migotanie przedsionków – to zaś może prowadzić do niewydolności serca. Gdy podejrzewasz u siebie nadczynność tarczycy lub już masz ją zdiagnozowaną, koniecznie udaj się na badanie EKG, by sprawdzić kondycję jednego z najważniejszych organów.
Zaburzenie wydzielania hormonów tarczycy utrudnia również uprawianie sportów. Wiąże się bowiem z osłabieniem mięśni nóg. Często wyzwaniem staje się wchodzenie po schodach czy choćby wstanie z fotela. Nawet po najmniejszym wysiłku pojawiają się również duszności. Powszechna u osób zmagających się z zaburzeniami tarczycy jest tzw. zadyszka wysiłkowa.
Ciało bardzo silnie reaguje na nadczynność tarczycy. Pogarsza się stan skóry – zwłaszcza na podudziach i stopach mogą pojawić się wyraźnie czerwone i mocno swędzące plamy. Nad kostkami pojawia się natomiast opuchlizna. Dodatkowo gorsza jest kondycja włosów – stają się rzadkie, cienkie i trudne do ułożenia. Również paznokcie stają się słabsze i zyskują nierówną powierzchnię. Leczenie dermatologiczne warto połączyć z kontrolą u endokrynologa, by kompleksowo zająć się problemem.
Mniej typowym objawem nadczynności tarczycy jest także łzawienie. Nie wzbudza żadnych podejrzeń, ponieważ pojawia się przy mocnym wietrze oraz ostrym świetle, czyli w stosunkowo naturalnych sytuacjach. Oczy mogą jednak uporczywie piec, często można zaobserwować również uczucie piasku pod powiekami. Nadczynność tarczycy może powodować także ogólne problemy ze wzrokiem – obraz staje się rozmazany lub podwójny. Doraźną pomocą są po prostu okulary przeciwsłoneczne i krople przepisane przez okulistę, niemniej problem może wymagać konsultacji z endokrynologiem.
Większości tych objawów nie kojarzymy w pierwszym momencie z nadczynnością tarczycy. W zależności od ich rodzaju, przypisujemy je zmęczeniu lub innym chorobom. Kolejnym problemem z diagnozą jest także to, że część objawów może być naprawdę skąpa i trudna do zauważenia. Mówimy wtedy o subklinicznej nadczynności tarczycy (inaczej: utajonej).
Przyczyny nadczynności tarczycy
Przyczyny nadczynności tarczycy zależne są przede wszystkim od 3 czynników: wieku, zaopatrzenia w jod i genów. Jest ich naprawdę sporo i wciąż pojawiają się nowe zmienne istotne dla rozwoju choroby, jednak już dzisiaj z całą pewnością można wskazać kilka najpowszechniejszych. Przedstawiamy najczęstsze przyczyny prowadzące do nadczynności tarczycy.
Choroba Gravesa i Basedowa
Jedną z najczęstszych przyczyn pojawienia się nadczynności tarczycy, zwłaszcza u dzieci, okazuje się choroba Gravesa i Basedowa. Znamy ją również pod nazwą choroba Basedowa. To autoimmunologiczne schorzenie, w którym tkanki są atakowane przez układ odpornościowy chorego.
W przypadku choroby Gravesa i Basedowa dochodzi do wytworzenia przez układ immunologiczny przeciwciał, które atakują receptor błony komórkowej tyreocytów (są to komórki tarczycy). Najczęściej do receptora dołącza się również TSH, czyli hormon, który stymuluje wydzielanie hormonów tarczycy. W chorobie Gravesa i Basedowa dochodzi równolegle do wytworzenia przeciwciał przeciwko TSH, a co za tym idzie – wzmożonej produkcji hormonów przez gruczoł tarczycy. W wyniku tych skomplikowanych procesów dochodzi do pojawienia się objawów nadczynności.
Skąd bierze się choroba Basedowa? Wciąż nie jest to do końca jasne, ale nie ulega wątpliwości, że na jej rozwój wpływają zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe. Nie bez znaczenia więc pozostają m.in. palenie tytoniu, długotrwałe przebywanie pod wpływem dużego stresu i podniesiony poziom estrogenów (hormonów żeńskich) we krwi.
Guzki autonomiczne
Nadczynność tarczycy mogą wywołać różnego rodzaju schorzenia tegoż gruczołu. Jednym z nich są pojawiające się w jego obrębie tzw. guzki autonomiczne, czyli struktury złożone z jego tkanek. Nie biorą one jednak udziału w hormonalnym sprzężeniu zwrotnym z przysadką mózgową. Nie dochodzi więc do wymiany odpowiedniego poziomu TSH i guzki w sposób autonomiczny wprowadzają do organizmu zbyt duże stężenie hormonów tarczycy. Tego rodzaju tkanki pozostają więc poza kontrolą mózgu.
Guzki autonomiczne nie zawsze występują w liczbie mnogiej. Mogą przyjąć formę pojedynczego guzka lub tzw. wola guzkowego toksycznego. Niemal zawsze jednak ich rozwój prowadzi do pojawienia się objawów nadczynności tarczycy.
Gdy pojawiają się wole guzkowe toksyczne, dochodzi do niekontrolowanego rozrostu tarczycy, a więc zwiększa się poziom hormonów wydzielanych przez gruczoł. Ogromny wpływ na częstotliwość ich występowania ma dostęp jodu. Można więc zauważyć, że w Stanach Zjednoczonych atakuje naprawdę sporadycznie – w tym kraju istnieje bowiem wieloletnia tradycja jodowania soli. W Europie przez wiele wieków dieta była naprawdę uboga w ten cenny składnik, dlatego dzisiaj musimy liczyć się z dużą zapadalnością na tego rodzaju schorzenia w obrębie tarczycy. Z powodu wola guzkowego objawy nadczynności rozwijają się stopniowo i początkowo niemal niezauważenie.
Nadmiar jodu
Jod w diecie jest bardzo cennym składnikiem, dlatego nie możemy, a przynajmniej nie powinniśmy zupełnie zrezygnować z wykorzystywania jodowanej soli w codziennym menu. Bardzo istotne jest jednak, by zadbać o jego właściwą podaż – zarówno niedobór, jak i nadmiar, są bardzo szkodliwe dla ludzkiego organizmu.
Co ciekawe, nadmiar jodu najczęściej powoduje niedoczynność tarczycy. W przypadku kobiet w ciąży, których dieta była zbyt bogata w ten składnik, dochodziło do pojawienia się problemów z tym hormonem u dzieci. Kiedy więc pojawiają się objawy nadczynności tarczycy? Gdy zbyt intensywne przyjmowanie jodu trwa dłużej. Na szczęście, jeśli na czas zorientujesz się, że pojawiły się u ciebie pierwsze oznaki tego schorzenia, możesz zmienić dietę i już po kilku tygodniach zauważyć polepszenie stanu zdrowia.
Zapalenie tarczycy
Bardzo częstą przyczyną prowadzącą do nadczynności jest zapalenie tarczycy. Wyróżniamy kilka jego rodzajów, w zależności od powodu pojawienia się. Najczęściej występującym jest zapalenie podostre, które powstaje w wyniku niedoleczonego wirusa grypy, odry czy świnki.
Na początku pojawia się obrzęk gruczołu i ból połączone z wysoką temperaturą ciała. W tym okresie tarczyca wydziela bardzo duże ilości hormonów. Chociaż same objawy zapalne znikają po kilku dniach, może rozwinąć się nadczynność lub niedoczynność na skutek trwałego uszkodzenia organu. Zapalenie tarczycy często staje się również przyczyną pojawienia się Hashimoto.
Gruczolak przysadki
Wtórna nadczynność tarczycy bardzo często spowodowana jest nieprawidłową pracą przysadki mózgowej. Wynika ona z pojawienia się guza – gruczolaka, który prowadzi do nadmiernego wzrostu poziomu TSH, czyli hormonu tyreotropowego.
Nadmiar TSH stymuluje tarczycę do wytężonej pracy, na skutek czego w organizmie zaburzona zostaje równowaga hormonalna. Jednocześnie warto podkreślić, że wtórna nadczynność tarczycy to zaledwie około 1% wszystkich przypadków zachorowań.
Przebieg nadczynności tarczycy
To, jak wygląda przebieg nadczynności tarczycy u konkretnej osoby jest bardzo indywidualne. W głównej mierze zależy bowiem od pierwotnej przyczyny pojawienia się schorzenia. Jeśli choroby tarczycy spowodowane są guzkiem autonomicznym, mogą po cichu rozwijać się latami i przez wiele lat nie dawać wyraźnych objawów.
Zupełnie inaczej w przypadku, gdy przyczyną staje się np. stan zapalny, który często występuje u kobiet po porodzie. W takiej sytuacji charakter nadczynności tarczycy jest tymczasowy, a objawy ustępują najczęściej po wyleczeniu zapalenia. Choroba Gravesa – Basedowa natomiast sprawia, że symptomy występują naprzemiennie z okresami względnie dobrego samopoczucia. Jednocześnie jednak trzeba zdawać sobie sprawę, że kolejne nawroty będą coraz silniejsze.
Istotne jest leczenie nadczynności tarczycy pod okiem specjalisty. Nie ma znaczenia jej źródło – w przypadku zauważenia u siebie jakichkolwiek objawów, konieczne jest skonsultowanie się z lekarzem i wykonanie badań z krwi. Najważniejsze jest ustalenie poziomu TSH, T3 i T4, USG tarczycy, a w przypadku kobiet również wykonanie cytologii. Zaniedbania prowadzą bowiem do powikłań, którym zapobiec może często nieskomplikowane leczenie. Może dojść do pojawienia się przełomu tarczycowego, osteoporozy i licznych złamań.
Przełom tarczycowy
Zaniedbania i długotrwałe ignorowanie pojawiających się objawów może doprowadzić do groźnego powikłania nieleczonej tarczycy, którym jest przełom tarczycowy. Dochodzi do załamania równowagi organizmu, które powoduje nagły i bardzo wyraźny wzrost ilości hormonów wydzielanych przez tarczycę.
Leczenie choroby tarczycy jest niezwykle istotne. Objawy przełomu są bowiem znacznie groźniejsze niż same symptomy nadczynności. Dochodzi do pojawienia się wysokiej gorączki, odwodnienia organizmu, silnego pobudzenia, a w najgorszych przypadkach także apatii, śpiączki, tachykardii i niewydolności krążenia. Oznacza to, że przełom tarczycowy może prowadzić do śmierci.
Rozpoznanie przełomu tarczycowego nie jest łatwe, zwłaszcza jeśli wcześniej nie zostały u chorego zdiagnozowane choroby tarczycy. Występuje zwykle w momencie dużego wysiłku fizycznego, na skutek osłabienia w zaawansowanym przebiegu schorzenia czy w czasie zabiegu chirurgicznego. Leczenie to przede wszystkim podanie bardzo dużych dawek leków na tarczycę oraz glukozy, a także obniżanie temperatury ciała, ochrona przed odwodnieniem i stałe kontrolowanie rytmu serca, by nie dopuścić do powikłań niewydolności.
Leczenie nadczynności tarczycy
Gdy istnieje podejrzenie zaburzenia w produkcji hormonów wydzielanych przez gruczoł tarczycy, należy równolegle wykonać badania poziomu TSH, T3 i T4 i badanie obrazowe za pomocą aparatu USG. Dalsza diagnostyka uzależniona jest od otrzymanych wyników. Dlaczego istotny jest również hormon TSH, wydzielany przez przysadkę mózgową? To informacja, dzięki której lekarz może określić rodzaj schorzenia – czy występująca nadczynność tarczycy jest pierwotna czy wtórna.
Prawidłowa diagnoza uzależniona jest od oznaczenia poziomu przeciwciał przeciwtarczycowych. Dzięki temu specjalista może potwierdzić lub wykluczyć wspominaną wcześniej chorobę Basedowa. Scyntygrafia natomiast pozwala zobaczyć samą tarczycę oraz jej funkcjonowanie. Dzięki temu wiadomo, czy pojawiły się guzki i jaki jest ich rodzaj. W tym celu konieczne jest zastosowanie promieniotwórczego izotopu jodu w płynie lub kapsułce. Po jego wniknięciu w strukturę tarczycy tzw. gamma – kamera rejestruje emisję promieniowania. Guzki, w zależności od rodzaju, wchłaniają go lub nie. Lekarz na monitorze obserwuje cały gruczoł, a urządzenie tworzy jego „mapę”, czyli scyntygram.
Podstawowa i najpowszechniejsza terapia to leczenie farmakologiczne przy użyciu leków przeciwtarczycowych, które wpływają na spowolnienie syntezy hormonów wydzielanych przez gruczoł. Ich działanie, a co za tym idzie – ustępowanie objawów, można zauważyć po kilkunastu dniach. W tym czasie organizm zużywa uwolniony wcześniej nadmiar hormonów. Walka z nadczynnością tarczycy za pomocą leków może wywoływać nieliczne skutki niepożądane, które każdorazowo wymagają konsultacji z lekarzem prowadzącym.
Drugą, niemal tak samo powszechną metodą, którą zwalcza się nadczynność tarczycy, jest leczenie jodem promieniotwórczym (tzw. radiojodem). Uszkadza on komórki gruczołu na tyle mocno, by te nie mogły produkować hormonów i prowadzić do ich zbyt wysokiego stężenia w organizmie. Leczenie jodem promieniotwórczym nie jest wskazane u kobiet w ciąży, bo niesie ze sobą ryzyko uszkodzenia płodu. Warto jednak podkreślić, że nie wiąże się z poważną szkodliwością dla samego pacjenta.
Nadczynność tarczycy można wyeliminować również zabiegowo. Chirurg wycina fragment lub cały gruczoł. To jednak szczególny przypadek. Zabieg jest naprawdę konieczny tylko wtedy, gdy zostanie stwierdzony nowotwór tarczycy. Poza taką sytuacją stanowi jedynie alternatywę dla leczenia jodem promieniotwórczym czy farmakologicznego.
Ostateczną decyzję co do rodzaju terapii podejmuje lekarz w porozumieniu z pacjentem. Jest ona uzależniona jednak przede wszystkim od rodzaju, jaki przybrała nadczynność tarczycy oraz przyczyn jej pojawienia się.
Leczenie przy nadczynności tarczycy spowodowanej chorobą Basedowa
Jeśli nadczynność tarczycy jest spowodowana chorobą Basedowa, leczenie nie obejmuje samego schorzenia autoimmunologicznego. Leki przeciwtarczycowe mają jednak właściwości, które pozwalają nie tylko zmniejszyć produkcję hormonów tego gruczołu, ale także działają miejscowo immunosupresyjnie. Choroba Basedowa najczęściej dzięki nim nie postępuje.
W takim przypadku leczenie zabiegowe nie jest wskazane do momentu, w którym farmakologia nie przestanie działać. Sięgamy po nie, gdy dojdzie do braku remisji choroby czy jej nawrotu. Gdy konieczne staje się leczenie radykalne, częściej wykorzystywana jest metoda z użyciem izotopu jodu. Wynika to z faktu, że promienioczułość tarczycy jest spora, a więc nawet niewielka dawka promieniowania może ją wystarczająco uszkodzić, by objawy nadczynności ustąpiły.
Zabieg chirurgiczny to raczej ostateczność. Lekarze decydują się na niego najczęściej u pacjentów, u których zaobserwowali ciężką orbitopatię. W tym miejscu warto jednak zaznaczyć, że obie radykalne metody leczenia nadczynności najczęściej uszkadzają ją trwale do tego stopnia, że niemal na 100% pojawi się niedoczynność tarczycy.
Leczenie przy nadczynności tarczycy spowodowanej wolami guzkowymi toksycznymi
Gdy mamy do czynienia z nadczynnością tarczycy spowodowaną przez wole guzkowe toksyczne, zalecane jest leczenie radykalne. Równie często stosuje się zabieg chirurgiczny, jak i podanie izotopu jodu. Ostateczną decyzję podejmuje pacjent w zgodzie ze swoimi preferencjami, niemniej istotne jest skonsultowanie się z zaufanym lekarzem endokrynologiem.
W przypadku choroby tarczycy wywołanej przez wole guzkowe należy pamiętać, że ich promienioczułość jest znacznie mniejsza niż zdrowych komórek. Niezbędne jest więc zastosowanie dość sporej ilości promieniotwórczego izotopu.
Radykalne leczenie nadczynności tarczycy spowodowanej guzkiem autonomicznym również wiąże się z wystąpieniem niedoczynności. Należy jednak wiedzieć, że jest znacznie mniejsze niż w przypadku choroby Basedowa.
Leczenie przy utajonej nadczynności tarczycy
Jeszcze inaczej przebiega leczenie subklinicznej formy nadczynności tarczycy. W tym przypadku zalecane jest stałe monitorowanie stanu choroby poprzez regularne mierzenie poziomu hormonów tarczycowych i śledzenie powstawania ewentualnych zmian w jej strukturze. Chory ma jednak prawo podjąć indywidualną decyzję o formie leczenia.
Należy podkreślić, że choć subkliniczna forma nadczynności tarczycy nie zawsze generuje objawy, które występują w innych jej rodzajach, może prowadzić do zaburzeń pracy serca. Te natomiast czasem mogą być przyczyną jego nieodwracalnego uszkodzenia. Jeśli mamy do czynienia z nadczynnością wtórną, często zalecane jest podjęcie próby wycięcia guza. Zdecydowanie się na leczenie farmakologiczne może prowadzić do proliferacji, będącej odpowiedzią na spadający w organizmie poziom hormonów.
Profilaktyka tarczycy
Nadczynność tarczycy i jej leczenie to nie tylko przyjmowanie leków czy jodu albo wykonanie zabiegu. W przebiegu tej choroby nie mniej istotne jest także wsparcie psychiczne od rodziny czy przyjaciół. Dla chorego ważne jest spokojne środowisko i unikanie sytuacji generujących stres. Nadczynność tarczycy wymaga również przejścia na prawidłową dietę, w której nie zabraknie produktów mlecznych, warzyw, owoców czy wysokiej jakości mięsa. Bardzo istotne okazują się więc spokojny styl życia i zbilansowany jadłospis, który można uzupełniać suplementami diety (np. Thyrolin).
Pacjenci zmagający się z chorobami tarczycy zarówno w czasie leczenia, jak i po zakończeniu kuracji, powinni pozostawać pod stałą opieką specjalisty. Konieczne jest rutynowe wykonywanie USG tarczycy oraz kontrola stężenia TSH. Należy bowiem pamiętać, że problemy mogą powrócić, a nadczynność przekształcić się w niedoczynność tarczycy.
Dla zminimalizowania prawdopodobieństwa wystąpienia problemów z tarczycą, warto wzbogacić swoją codzienną dietę o odpowiednią ilość jodu. Znajduje się m.in. w rybach czy soli kuchennej. Kobiety w ciąży powinny przyjmować go w postaci tabletek. Istotne jest również porzucenie palenia papierosów. Jedynym czynnikiem, którego nie sposób wyeliminować są geny – jeśli w rodzinie ktoś cierpiał na choroby tarczycy, warto kontrolować stan gruczołu i wykonywać badanie z krwi na poziom hormonów: TSH, T3 i T4.
Dieta przy chorobach tarczycy
Jak powinna zmienić się twoja dieta, jeśli zmagasz się z chorobami tarczycy? Przede wszystkim zrezygnuj z ostrych przypraw (pieprzu, papryki, chilli) i raczej zastąp je łagodniejszymi propozycjami (koper, pietruszka, kminek, majeranek czy lubczyk). Unikaj również produktów obciążających przewód pokarmowy – m.in. migdałów, grochu czy brukselki. Wyraźnie ogranicz tłuszcz – do maksymalnej dawki 70 g dziennie. Zadbaj o prawidłową podaż witamin C, A i B1, dostarczaj wraz z dietą także wapń.
Choroby tarczycy stają się bardzo powszechnym problemem, który dotyka coraz więcej dorosłych osób. Aby im zapobiegać, należy zmienić swój styl życia, urozmaicić dietę oraz wykonywać profilaktyczne badania. Leczenie podjęte w krótkim czasie od pojawienia się pierwszych objawów najczęściej daje szansę na zupełne wyleczenie nadczynności tarczycy.
